TENS vs EMS vs PEMF – welke hersteltechniek werkt waarvoor?

Heb je last van rugpijn, spierklachten of ben je gewoon benieuwd naar nieuwe hersteltechnieken? Dan ben je vast termen tegengekomen als TENS, EMS en PEMF. Van een TENS apparaat tegen rugpijn tot EMS training apparaten thuis en zelfs behandelingen met pulserende elektromagnetische velden (PEMF), er zijn allerlei innovatieve apparaten op de markt. Maar wat is het verschil tussen TENS en EMS, en waar past PEMF (elektromagnetische therapie) in dit plaatje?

In deze blog leggen we PEMF therapie uit en kijken we naar TENS vs. EMS, zodat je begrijpt wanneer je welke techniek kunt gebruiken voor klachten als rugpijn, spierherstel, stress of ontstekingen. We houden het lekker eenvoudig, zonder moeilijke termen, zodat iedereen het begrijpt.

Wat is TENS en hoe werkt het

Deze Transcutane Elektrische Zenuwstimulatie (TENS) is dus primair een techniek voor pijnverlichting. Je plakt de elektrodepads in de buurt van het pijnlijke gebied op je huid, bijvoorbeeld op je onderrug bij rugpijn. Het TENS-apparaat zendt vervolgens zwakke elektrische prikkels door de huid die de zenuwen stimuleren. Hierdoor worden pijnsignalen naar de hersenen als het ware gedempt volgens de “poorttheorie”, alsof de poort voor pijn even sluit en maakt je lichaam endorfines aan die pijn op natuurlijke wijze bestrijden.

Een TENS-apparaat met vier elektrodepads. Dit soort apparaten sluit je via de huid aan om kleine elektrische stroompjes toe te dienen. TENS-therapie gebruikt deze zwakke impulsen om pijnsignalen te blokkeren en de aanmaak van lichaamseigen pijnstillers (endorfine) te stimuleren.

TENS wordt veel ingezet bij pijnbestrijding, zowel door therapeuten als gewoon thuis. Het kan verlichting geven bij allerlei klachten, zoals:

• Rug- en nekpijn: Bijvoorbeeld lage rugpijn of een stijve nek. Veel mensen gebruiken een TENS apparaat tegen rugpijn om chronische rugklachten te verlichten.
• Gewrichtspijn en artrose: Pijn door slijtage (artrose) of artritis in knieën, schouders, handen etc.
• Spierpijn en blessures: Denk aan spierpijn na sportieve inspanning of een verrekte spier. TENS helpt de spieren te ontspannen en pijnsignalen te remmen.
• Zenuwpijn en andere chronische pijn: Bij sommige vormen van neuropathie (zenuwpijn) of chronische aandoeningen als fibromyalgie kan TENS de pijn tijdelijk verlichten zonder medicatie.

Belangrijk om te weten is dat TENS niet bedoeld is om spieren te versterken of te trainen, het richt zich echt op de zenuwen en pijnbanen. De elektrische stroom bij TENS is daarom doorgaans laag in intensiteit en specifiek afgestemd op pijnbestrijding, niet op het laten samentrekken van spieren. Je voelt bij TENS meestal een tintelend of prikkelend gevoel op de huid, maar je spieren horen niet hevig samen te trekken. Omdat TENS non-invasief en medicijnvrij is, kun je het (na instructie) vaak zelf thuis veilig gebruiken. Veel draagbare TENS-apparaten zijn klein en werken op batterijen, zodat je bijvoorbeeld thuis op de bank of zelfs onderweg je pijn kunt behandelen.

Wat is EMS en hoe werkt het?

Elektro Musculaire Stimulatie (EMS) klinkt misschien high-tech, maar het principe is eenvoudig: via elektrische impulsen laat je spieren samentrekken. In plaats van zenuwpijn te blokkeren (zoals bij TENS), richt EMS zich direct op de spieren. Je plakt elektrodepads op de spieren die je wilt trainen of behandelen, bijvoorbeeld op je bovenbeenspieren, buikspieren of rugspieren en het EMS-apparaat stuurt korte elektrische pulsen die de spiervezels doen aanspannen. Dit nabootsen van een hersensignaal zorgt voor een “kunstmatige” spiercontractie, bijna alsof je de spier zelf aanspant, maar dan zonder dat je zware gewichten hoeft te tillen.

EMS wordt dan ook vaak gebruikt voor spiertraining en revalidatie. Het is populair bij sporters en fysiotherapeuten, maar EMS training apparaten thuis winnen ook aan populariteit. Enkele typische toepassingen van EMS zijn:

• Spierherstel en -versterking na een blessure: Na een knieblessure of enkelverzwikking kan EMS helpen om de spierkracht terug te krijgen zonder de blessure te overbelasten. Het apparaat traint de spiervezels terwijl jij bijvoorbeeld gewoon zit.
• Preventie van spierafbraak: Wanneer je door een blessure of operatie een tijdje minder kunt bewegen, kan EMS worden ingezet om spieratrofie (afname van spiermassa) tegen te gaan. De elektrische prikkels houden de spieren actief.
• Verbeterde doorbloeding en spieruithoudingsvermogen: EMS kan de bloedcirculatie in spieren stimuleren, wat helpt om afvalstoffen af te voeren en het uithoudingsvermogen van de spier te verbeteren. Sommige mensen gebruiken het na een intensieve training om spierpijn (spierkater) te verminderen.
• Thuis fitness en krachttraining: Er bestaan EMS-banden of -pakken voor thuisgebruik waarmee je tijdens eenvoudige oefeningen extra spierprikkels krijgt. Denk aan buikspiergordels of hele EMS-suits. Hiermee kun je in korte tijd een redelijk intensieve workout simuleren. Een EMS sessie van 20 minuten kan vergelijkbaar zijn met veel langer traditioneel trainen, omdat het meerdere spiergroepen tegelijk aanspreekt.

EMS voelt anders aan dan TENS. Omdat EMS de spieren laat samenknijpen, merk je duidelijke spiersamentrekkingen tijdens de stimulatie. Dit kan even wennen zijn, bij hogere intensiteit kan het best krachtig aanvoelen, maar het hoort geen pijn te doen. Je kunt de sterkte meestal zelf instellen. Ook hier plak je elektroden op de huid, maar vaak op de grote spiergroepen die je wilt trainen of ontspannen.

Wat is PEMF-therapie (elektromagnetische therapie)?

Naast elektrische stroompjes voor zenuwen of spieren, is er nog een heel andere techniek voor herstel: PEMF-therapie, wat staat voor Pulsed Electromagnetic Field therapie, oftewel pulserende elektromagnetische velden. In plaats van elektroden en elektrische prikkels op de huid, gebruik je bij PEMF een elektromagnetische therapie apparaat of magneetveld therapie (bijvoorbeeld een mat of kussen) dat magnetische pulsen afgeeft. Deze magnetische golven gaan dóór je lichaam heen en beïnvloeden je lichaamscellen en weefsels op een subtiel niveau. Je voelt het meestal niet of nauwelijks, geen tinteling zoals bij TENS/EMS, maar op celniveau gebeurt er van alles.

Voor wie op zoek is naar een PEMF therapie uitleg in begrijpelijke taal: je kunt het zo zien dat elke cel in je lijf een klein batterijtje is met een elektrische lading. Bij ziekte, stress of letsel kan die cel “leeglopen” of minder goed functioneren. PEMF stuurt veilige, laagfrequente elektromagnetische pulsen (meestal 0 tot 50 Hz) door het lichaam die helpen om de elektrische balans van cellen te herstellen. Hierdoor kunnen cellen efficiënter hun werk doen, zoals genezen, nieuwe energie (ATP) aanmaken en afvalstoffen afvoeren.

De toepassingen van PEMF zijn breed en nog volop in onderzoek. In de fysiotherapie en orthopedie wordt magnetische veldtherapie al decennia gebruikt, bijvoorbeeld om botbreuken sneller te laten genezen. PEMF stimuleert namelijk onder andere botgroei en weefselherstel door biochemische processen te activeren in het lichaam. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat PEMF pijn kan verminderen bij allerlei chronische aandoeningen. Wetenschappelijke studies tonen bijvoorbeeld aan dat PEMF-therapie effectief pijn verlicht bij artrose (gewrichtsslijtage). Ook bij lage rugpijn, ontstekingen en zelfs bij hardnekkige peesblessures worden positieve effecten gemeld. Het unieke is dat PEMF diep in het lichaam kan werken, tot op celniveau, zonder dat je daar iets van voelt.

Een aantal voordelen die vaak genoemd worden bij PEMF-therapie:

• Pijnverlichting bij chronische pijn: Door invloed op de zogenoemde pijnmatrix in je hersenen en op lokaal weefsel, kan PEMF pijnsignalen dempen. Mensen met bijvoorbeeld artritis, fibromyalgie of langdurige rugpijn kunnen baat hebben bij regelmatige PEMF-sessies.
• Ontstekingsremmend effect: Pulserende elektromagnetische velden kunnen ontstekingen helpen verminderen en de bloedcirculatie verbeteren. Dit komt doordat cellen beter afvalstoffen kwijt kunnen en ontstekingsreacties afnemen. Hierdoor zie je PEMF ingezet worden bij artritis, maar ook bij spierblessures om zwelling en ontsteking te reduceren.
• Stressvermindering en slaap: Interessant is dat bepaalde PEMF-frequenties inwerken op hersengolven die zorgen voor ontspanning. Lage frequenties (bijvoorbeeld rond 4–8 Hz, vergelijkbaar met theta-hersengolven) staan bekend om een kalmerend effect. Sommige gebruikers ervaren betere slaap en minder stress, PEMF kan helpen je lichaam in een diepe ontspanningsmodus te brengen.
• Sneller herstel en meer energie: Doordat PEMF de cellulaire energieproductie (ATP) kan verhogen, voelen sommigen zich energieker na verloop van tijd. Topsporters gebruiken PEMF-matten bijvoorbeeld voor sneller spierherstel na zware inspanning, zodat spieren sneller klaar zijn voor de volgende training.

PEMF-therapie is volledig pijnvrij: je ligt meestal gewoon op een PEMF-mat of draagt een band om een pijnlijke plek, en het apparaat pulseert magnetische veldjes door je heen. Je merkt er weinig van tijdens de behandeling, behalve misschien wat warmte als de mat ook infrarood warmte heeft. Omdat de technologie veilig is wanneer correct gebruikt, kun je PEMF zowel in klinieken als thuis toepassen (er zijn consumenten-apparaten beschikbaar). Let wel op dat mensen met pacemakers of bepaalde medische implantaten geen PEMF moeten gebruiken zonder doktersadvies, omdat de magneten die apparaten kunnen storen.

Verschil tussen TENS en EMS

TENS en EMS zijn allebei vormen van elektrotherapie en het is begrijpelijk dat de termen door elkaar gehaald worden. Toch is het verschil tussen TENS en EMS belangrijk, want ze dienen fundamenteel verschillende doelen. Kort gezegd: TENS is bedoeld voor pijnverlichting, terwijl EMS bedoeld is voor spiertraining en -herstel.

Bij TENS richt je je op het zenuwstelsel. De elektrische prikkels zijn mild en specifiek afgestemd om pijnsignalen te verminderen en spieren te laten ontspannen, niet om kracht te leveren. Je gebruikt TENS bijvoorbeeld nadat je je rug hebt verrekt of bij chronische nekpijn, om de pijn te verzachten en gespannen spieren tot rust te brengen. Veel TENS-apparaten hebben daarom programma’s die gericht zijn op pijnbestrijding en ontspanning.

EMS daarentegen focust op het spierstelsel. De impulsen bij EMS zijn sterker en gaan dieper, met het doel om spieren daadwerkelijk te laten samentrekken en te versterken. EMS inzet je bijvoorbeeld als je je beenspieren weer op kracht wilt brengen na een knieoperatie, of als onderdeel van een workout voor strakkere buikspieren. Een EMS-apparaat heeft programma’s voor spieropbouw, doorbloeding en herstelbevordering, waardoor het meer lijkt op een actieve training voor je spieren in plaats van pijntherapie.

Hier zijn de belangrijkste verschillen overzichtelijk op een rij:

• Doel: TENS voor pijnbestrijding en ontspanning, EMS voor spierversterking en herstel. Heb je pijn (rug, nek, gewrichten)? -> TENS. Wil je spieren trainen of revalideren? -> EMS.
• Werking: TENS stimuleert zenuwen om pijnsignalen te blokkeren; EMS stimuleert spieren om te contraheren.
• Gevoel: TENS voelt als een lichte tinteling; EMS voel je als een duidelijke spiersamentrekking (vergelijkbaar met spierbeweging).
• Gebruikssituatie: TENS wordt veel thuis of in pijnpoli’s gebruikt door mensen met chronische pijn. EMS zie je in sportscholen (EMS-training), bij fysiotherapie voor revalidatie, of als thuisapparaat voor fitness.
• Combinatie mogelijk: Sommige moderne apparaten kunnen beide modes aan, afhankelijk van je behoefte. Zo’n gecombineerd elektrotherapie apparaat biedt TENS-programma’s voor pijn én EMS-programma’s voor spieren. Bijvoorbeeld, eerst TENS om een pijnlijke spier los te maken en daarna EMS om die spier te versterken, zo krijg je het beste van twee werelden.

TENS en EMS sluiten elkaar dus niet uit, ze vullen elkaar juist mooi aan. Het is dan ook goed om eerst te bepalen wat je doel is (pijn verlichten vs. spierfunctie verbeteren) en op basis daarvan de juiste techniek te kiezen.

Warmtetherapie en elektrische stimulatie combineren

Naast elektriciteit en magneten is warmte een van de oudste en effectiefste therapieën voor herstel. Denk aan een warmtekussen bij stijve spieren of een warme douche om te ontspannen. Het zal je dan ook niet verbazen dat warmte soms gecombineerd wordt met TENS of EMS in één behandeling voor extra effect. Warmte heeft namelijk op zichzelf al helende eigenschappen: het ontspant spieren en verbetert de doorbloeding. Door warmte gaat je bloed sneller stromen, waardoor zuurstof en voedingsstoffen makkelijker bij het getroffen gebied komen en afvalstoffen sneller worden afgevoerd. Dit helpt gespannen spieren soepeler te maken en pijn te verlichten. Wie heeft er niet baat bij een warme kruik op een zeurende onderrug?

Als je warmte toevoegt én tegelijkertijd elektrische prikkels geeft (zoals TENS/EMS), profiteer je van beide voordelen: de warmte zorgt voor relaxatie en betere doorbloeding, terwijl de elektrische stimulatie de pijn verder vermindert (in het geval van TENS) of de spier actief prikkelt (in het geval van EMS). Deze combinatie kan herstelprocessen versnellen en het comfort van de behandeling verhogen, vooral bij chronische blessures of spierknopen. Veel fysiotherapiepraktijken passen dit principe toe, bijvoorbeeld eerst een warmtepakket of korte warming-up, gevolgd door elektrotherapie op de warme spieren.

Tegenwoordig zijn er ook apparaten op de markt die meerdere therapieën in één bieden. Zo bestaan er elektrotherapie-apparaten met ingebouwde infraroodwarmte of verwarmde elektrodepads. Een goed voorbeeld is een 4-in-1 apparaat dat TENS voor pijn, EMS voor spieren, massage-modus en warmtetherapie combineert. Hierbij kun je gelijktijdig of achtereenvolgens warmte en elektrische impulsen toepassen. Stel je hebt lage rugpijn: je plakt de elektroden op je onderrug, schakelt de warmtefunctie aan zodat je spieren heerlijk warm worden, en kiest een TENS-programma om de pijnsignalen te dempen. De warmte maakt je spieren ontvankelijker en de TENS doet zijn werk efficiënter, een heerlijk duo! Sommige apparaten bieden ook een massage-stand (milde elektrische pulsen die aanvoelen als kloppen of kneden) voor extra ontspanning.

Waarom werkt deze combinatie zo goed? Warmte ontspant en bereidt het weefsel als het ware voor, terwijl de elektrische prikkels vervolgens dieper kunnen doordringen zonder ongemak. Bovendien vinden veel mensen warmte gewoon prettig en rustgevend, wat de tolerantie voor de elektrische stimulatie vergroot. Je kunt het vergelijken met een spier eerst warm maken voordat je gaat sporten. Het resultaat is soepeler bewegen en minder kans op pijn. Bij elektrotherapie geldt: warmere spieren reageren vaak beter en het gevoel is aangenamer.

Uiteraard kun je warmte ook simpelweg naast TENS of EMS gebruiken: bijvoorbeeld een warme douche of warm bad nemen en daarna de elektro-stimulatie toepassen, of eerst TENS doen en daarna infraroodlamp-therapie op de plek. Het gaat erom dat je beseft dat combineren mag en kan voor extra herstel. Let er wel op dat je huid niet té warm of zweterig is als je elektroden plakt (ze moeten goed geleiden en kleven). Volg altijd de instructies van het apparaat, zeker als er een verwarmingsfunctie op zit, om oververhitting van de huid te voorkomen.

Conclusie

TENS, EMS en PEMF. Drie verschillende technieken, elk met hun eigen “specialiteit”. Heb je te maken met pijnklachten zoals rugpijn of artrose, dan is TENS een toegankelijke optie om zonder medicijnen verlichting te vinden. Wil je je spieren versterken, herstellen of trainen (bijvoorbeeld na een blessure of gewoon als workout), dan biedt EMS uitkomst om gericht spiervezels te activeren.

PEMF ten slotte, is een wat nieuwere elektromagnetische therapie die op celniveau werkt en breed inzetbaar is voor pijn, ontsteking, stress en algemene gezondheid. Het mooie is dat ze elkaar niet in de weg staan, je kunt ze zelfs combineren of afwisselen. Zo kun je bijvoorbeeld een pijnlijke gespannen spier eerst met TENS en warmte behandelen voor ontspanning, en daarna EMS gebruiken voor actieve spieropbouw.

Welke techniek voor jou het beste werkt, hangt af van je klacht en doel. Experimenteer gerust (veilig en volgens de voorschriften) om te ontdekken wat jouw lichaam het prettigst vindt. Zonder ingewikkelde medische ingrepen kun je met deze slimme apparaten jouw herstel en welzijn een flinke boost geven.

Veelgestelde vragen

Ook interessant:

• Beste luchtreiniger slaapkamer – Top 5 luchtzuiveraars voor een betere nachtrust
• Cryolipolyse (vet bevriezen) – Werking, wetenschap en apparaten
• Thermotherapie: wat is het en wanneer gebruik je warmte of koude?
• Winterdip: symptomen, oorzaken en bewezen oplossingen voor de donkere dagen
• Winterhanden (perniosis) – Oorzaken, Symptomen & Wat te Doen?